W Kotłowie znajduje się jeden z najcenniejszych zabytków regionu- romański kościół Narodzenia NMP. Z racji otaczających go murów określany jest czasami przez miejscową ludność jako "Mała Częstochowa". Pochodzi najprawdopodobniej z połowy XII wieku. Obiekt ten był wzmiankowany w kronice Jana Długosza i według niej ufundowany został przez Piotra Dunina Własta. Mury kościoła mają ok. 1,4 m grubości a wykonane są z ciosanego granitu. Powierzchnie kamieni używanych do budowy obrabiano starannie przy pomocy młotków, dążąc do uzyskania kształtu sześcianu. Zewnętrzne i wewnętrzne lica ścian stanowią warstwy obrobionych kamieni granitowych, ułożonych w wyraźnych poziomych liniach, spojonych zaprawą wapienną. Wnętrze ścian wypełniano gruzem, pochodzącym z obróbki kamieni użytych do wykonania ścian licowych lub mniejszych kamieni i zalewano zaprawą wapienną. Portal kościoła jest wykonany z piaskowca.
Pierwotnie budowla składała się z prostokątnej nawy i krótkiego prezbiterium, zamkniętego absydą. Zachowane ściany XII-wiecznej nawy, posiadają po trzy wąskie okna z każdej strony oraz dwa zamurowane portale. Obiekt był kilkakrotnie przebudowywany, w XVIII wieku dobudowano wieżę, a w początku XX wieku został znacznie rozbudowany, co spowodowało zatracenie jednolitego stylu. Rokokowy ołtarz główny pochodzi z połowy XVIII wieku, znajdują się na nim rzeźby oraz obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z 1605 roku. Ołtarze boczne, ambona późnobarokowa i chrzcielnica również pochodzą z tego okresu. Przy bocznym wejściu znajduje się tablica przypominająca ks. biskupa Andrzeja Wronkę (1897-1974), wiceprezesa konspiracyjnego Towarzystwa Tomasza Zana, działacza patriotycznego.