Zamek ostrzeszowski w Lustracjach Królewszczyzn Dla Szanownych Czytelników zainteresowanych przeszłością przedstawiam poniżej dwa fragmenty Lustracji Królewszczyzn. Pierwszy opis Zamku jaki znalazłem jest z roku 1628. Niestety, opis zamku ostrzeszowskiego str.165 jest na tyle skromny że nie daje obrazu budowli obiektu [chodzi o materiał z jakiego wykonany był zamek]. Jedynie mamy opis poszczególnych pomieszczeń. W niewielu miejscach mowa jest o substancji murowanej. W ostatnim zdaniu opisu czytamy:… Blankowania niemasz ani podbicia żadnego nad murami, przykop błotem zalazł….Informacji o istnieniu wieży nie znalazłem. Uważam że opis z 1659 jest najbardziej miarodajny dla czasu „Potopu” natomiast opis w roku 1765 wydarzeń w roku 1658 to ponad 100 lat później czyli raczej „opowiadanie z ustnych przekazów”. Znamiennym jest w opisie Zamku bolesławskiego podkreślanie budownictwa murowanego oraz poświęcenie uwagi wieży murowanej.(… W pośrzodku zamku, wieża murowana wysoka, w niej na dole sklep jeden, na górze drugi dla schowania..) W przypadku naszego Ostrzeszowa wieża wspomniana jest pierwszy raz w 1765 jako dolna [ czworokąt ]i górna [ ośmiokąt ]. Dodam że na planie obozu wojsk pruskich w służbie Karola XIII koło Ostrzeszowa w 1702 roku pokazana jest wieża jako czworokąt czyli wieża dolna. Innym faktem jest, poważany powszechnie Julius Kohte w książce „Przegląd historii sztuki prowincji poznańskiej wśród budowli historycznych” [tłu.pol.] str.163 zamku w Ostrzeszowie nie umieścił. W innym miejscu tej książki opisuje późnogotyckie elementy zamku w Ostrzeszowie. Jestem pewien, że zwrócił uwagę na różne „kolory” warstw wieży czyli zabarwienia spowodowane upływem czasu w wykonaniu prac murarskich [to były dziesiątki lat spowodowane ówczesnymi metodami i możliwościami produkcji cegły].
Lustracja – 1659 -1665 Wielkim kosztem ab antecessoribus wymurowany i na miejsca do obrony sposobnym wystawiony, który za wtargnięciem do Korony szwedzkim przez nich że był residio osadzony, post deoccupationem vero huius arcis przez wojska nasze koronne dlatego, żeby się nieprzyjaciel nie sadził i nie fortyfikował, jest spalony i tylko mury same pusto stoją. [Zamkiem ostrzeszowskim interesował się także Sejm, konstytucja sejmowa z 1658 r. wyznaczyła m. in. Komisje do przeprowadzenia wizji zamku w Ostrzeszowie, powtórnie ponowioną konstytucją w 1659 ( VL, IV, s.262, 294)]. Lustracja - 1765 (27.02.1765) Ten zamek od Roku Tysiąc Szśćset Pięćdziesiątego Ósmego przez nieprzyjacielskie In kurso, A naywięcey przez Szwedzką z gruntu Spalony, którego mury przez tak wielką długośc czasu do grontu zgnoine, że tylko prawie pamięć zostawała mieysca Zamku onegoż! przez co niemałą Ziemianie tuteysi w papierach forton zwoich musieli ponosic szkodę. Sposobnego Niemając miejsca do Konsewacji Ksiąg tak Grodzkich iako y Ziemskich dopiero teraznieyszy Jm. P. Starosta Roku 1755. Znacznym i własnym Sumptem swoim z fundamentów zreparował, w którym Sądowa izba z wszelką wygodą. Sklep na konserwacją Ksiąg z Szafami, Mury wokoło , Brama z Zamknięciem , przy Której podług prawa opisanego Gorna y dolna Wieża, do Którego Most przez Fosę wodą Zalaną a przez tego Jm P. Starostę Nowo Budowaną y Stamowaną [Szlamowaną?]. Podsumowanie Zamek z czasów Kazimierza Wielkiego mógł istnieć. K.W przyłączył Ziemie Wieluńską(w tym powiat Ostrzeszów) do Królestwa w 1339 r. czyli od tego momentu do smierci 1370 wszelkie wydarzenia są z czasów K.W. Niestety o budowli z tego czasu znamy tylko miejsce. O nastepnej budowli mamy opis w roku 1659-1665. Ostatnim opisem jest opis zamku z wieżą z roku 1765 mowiący o zakonczeniu budowy w 1755 roku. Reszte wniosków pozostawiam Szanownemu Czytelnikowi a do dyskusji i udostępnienia materialów źródlowych jestem do dyspozycji.
Teksty zaczerpniete z : Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1659 – 1665 Lustracja powiatu ostrzeszowskiego 1765 AGAD Warszawa [kopia w moim posiadaniu] VL Volumnia legum J.Ohryzko t.I – IV Petersburg 1859 Julius Kohte, Uebersicht der Kunstgeschichte der Provinz Posen Springer-Verlag 1898
Zamek ostrzeszowski w Lustracjach Królewszczyzn
Dla Szanownych Czytelników zainteresowanych przeszłością przedstawiam poniżej dwa fragmenty Lustracji Królewszczyzn. Pierwszy opis Zamku jaki znalazłem jest z roku 1628. Niestety, opis zamku ostrzeszowskiego str.165 jest na tyle skromny że nie daje obrazu budowli obiektu [chodzi o materiał z jakiego wykonany był zamek]. Jedynie mamy opis poszczególnych pomieszczeń. W niewielu miejscach mowa jest o substancji murowanej. W ostatnim zdaniu opisu czytamy:… Blankowania niemasz ani podbicia żadnego nad murami, przykop błotem zalazł….Informacji o istnieniu wieży nie znalazłem. Uważam że opis z 1659 jest najbardziej miarodajny dla czasu „Potopu” natomiast opis w roku 1765 wydarzeń w roku 1658 to ponad 100 lat później czyli raczej „opowiadanie z ustnych przekazów”.
Znamiennym jest w opisie Zamku bolesławskiego podkreślanie budownictwa murowanego oraz poświęcenie uwagi wieży murowanej.(… W pośrzodku zamku, wieża murowana wysoka, w niej na dole sklep jeden, na górze drugi dla schowania..) W przypadku naszego Ostrzeszowa wieża wspomniana jest pierwszy raz w 1765 jako dolna [ czworokąt ]i górna [ ośmiokąt ]. Dodam że na planie obozu wojsk pruskich w służbie Karola XIII koło Ostrzeszowa w 1702 roku pokazana jest wieża jako czworokąt czyli wieża dolna.
Innym faktem jest, poważany powszechnie Julius Kohte w książce „Przegląd historii sztuki prowincji poznańskiej wśród budowli historycznych” [tłu.pol.] str.163 zamku w Ostrzeszowie nie umieścił. W innym miejscu tej książki opisuje późnogotyckie elementy zamku w Ostrzeszowie. Jestem pewien, że zwrócił uwagę na różne „kolory” warstw wieży czyli zabarwienia spowodowane upływem czasu w wykonaniu prac murarskich [to były dziesiątki lat spowodowane ówczesnymi metodami i możliwościami produkcji cegły].
Lustracja – 1659 -1665
Wielkim kosztem ab antecessoribus wymurowany i na miejsca do obrony sposobnym wystawiony, który za wtargnięciem do Korony szwedzkim przez nich że był residio osadzony, post deoccupationem vero huius arcis przez wojska nasze koronne dlatego, żeby się nieprzyjaciel nie sadził i nie fortyfikował, jest spalony i tylko mury same pusto stoją.
[Zamkiem ostrzeszowskim interesował się także Sejm, konstytucja sejmowa z 1658 r. wyznaczyła m. in. Komisje do przeprowadzenia wizji zamku w Ostrzeszowie, powtórnie ponowioną konstytucją w 1659 ( VL, IV, s.262, 294)].
Lustracja - 1765 (27.02.1765)
Ten zamek od Roku Tysiąc Szśćset Pięćdziesiątego Ósmego przez nieprzyjacielskie In kurso,
A naywięcey przez Szwedzką z gruntu Spalony, którego mury przez tak wielką długośc czasu do grontu zgnoine, że tylko prawie pamięć zostawała mieysca Zamku onegoż! przez co niemałą Ziemianie tuteysi w papierach forton zwoich musieli ponosic szkodę. Sposobnego Niemając miejsca do Konsewacji Ksiąg tak Grodzkich iako y Ziemskich dopiero teraznieyszy Jm. P. Starosta Roku 1755. Znacznym i własnym Sumptem swoim z fundamentów zreparował, w którym Sądowa izba z wszelką wygodą. Sklep na konserwacją Ksiąg z Szafami, Mury wokoło , Brama z Zamknięciem , przy Której podług prawa opisanego Gorna y dolna Wieża, do Którego Most przez Fosę wodą Zalaną a przez tego Jm P. Starostę Nowo Budowaną y Stamowaną [Szlamowaną?].
Podsumowanie
Zamek z czasów Kazimierza Wielkiego mógł istnieć. K.W przyłączył Ziemie Wieluńską(w tym powiat Ostrzeszów) do Królestwa w 1339 r. czyli od tego momentu do smierci 1370 wszelkie wydarzenia są z czasów K.W. Niestety o budowli z tego czasu znamy tylko miejsce. O nastepnej budowli mamy opis w roku 1659-1665. Ostatnim opisem jest opis zamku z wieżą z roku 1765 mowiący o zakonczeniu budowy w 1755 roku. Reszte wniosków pozostawiam Szanownemu Czytelnikowi a do dyskusji i udostępnienia materialów źródlowych jestem do dyspozycji.
Teksty zaczerpniete z :
Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1659 – 1665
Lustracja powiatu ostrzeszowskiego 1765 AGAD Warszawa [kopia w moim posiadaniu]
VL Volumnia legum J.Ohryzko t.I – IV Petersburg 1859
Julius Kohte, Uebersicht der Kunstgeschichte der Provinz Posen Springer-Verlag 1898